Na zachodzie bez zmian – książka Ericha Marii Remarque’a wydana w 1929 roku opowiada o grupie młodych niemieckich chłopaków, którzy wyruszają na front podczas I wojny światowej. Szybko odkrywają czym jest piekło wojny. Czy Netflix podołał z adaptacją tak ważnej powieści?
Głównym bohaterem Na zachodzie bez zmian jest Paul Bäumer – siedemnastoletni chłopak, który pragnie zaciągnąć się do wojska. Wabiony obietnicą glorii i chwały przez swojego nauczyciela, wraz ze swoimi kolegami z klasy dociera na front zachodni. Niestety wojna nie była miejscem pełnym heroizmu, a piekłem, z którego wrócisz tylko jeśli masz szczęście. Warto zaznaczyć, że nie jest to film skupiający się na bohaterach, tylko na pokazaniu zła wojny, gdzie wszyscy cierpią. Paul widzi, jak jego towarzysze umierają. W wyniku rozpaczy popada w coraz większą pustkę emocjonalną, walczy o łyk wody, zabija w imię przetrwania. Nie rozumie nawet czemu walczy z wrogiem. Po prostu to robi! I to jest smutne.
Zobacz również: Władca Pierścieni: Pierścienie władzy – recenzja 1 sezonu. Źle, ale czy tragicznie?
Brakuje lepszego wprowadzenia postaci!
Paul jest tylko jednym z bohaterów. Resztę dopełniają jego koledzy z klasy, którzy niestety nie dostali odpowiedniego przedstawienia w tym filmie. W poprzednich filmach był obóz przygotowawczy, gdzie można było ich lepiej poznać. W wersji z 2022 chłopacy trafiają od razu w wir walki. Brakuje sielankowego życia młodych chłopaków, tęsknoty za dziewczynami, młodzieńczej głupoty – wszystkiego, co definiuje nastolatków. Wielu z nich zostaje przedstawionych z jedną cechą wyróżniającą. Jeden nosi charakterystyczne okulary, inny nosi ze sobą plakat filmowy, w wyniku czego, gdy ktoś ginie nie do końca czuję smutek, a powinienem. Rozumiem płaskie poboczne postacie, ale nie aż tak.
Realizacja jest za dobra… Jak to?
Momentami Na zachodzie bez zmian ma na prawdę piękne zdjęcia. Krajobrazy leśne, górskie, pola bitwy – wszystko ogląda się przepięknie i buduje klimat. Człowiek często jest ukazany w obrazku jako mały, w końcu to tylko jednostka, jakich miliony ginęły na tej wojnie. Momentami myślałem tekst w stylu: Jaka piękna ta wojna. Wydaje mi się, że antywojenny przekaz Remarque’a oraz piękno scen nie korelują ze sobą. Powinienem czuć się przestraszony lub obrzydzony tym, co oglądam, a byłem zachwycony. Nie zrozumcie mnie źle, są tutaj brutalne sceny rozjeżdżania czołgiem ludzi lub urwane kończyny, jednak potem dostaje piękną widokówkę, która mnie relaksuje. Nie powinno tak być.
Szerszy kontekst I wojny światowej
Jest to miły dodatek dla takich jak ja, co patrzą na wojnę w szerszym kontekście. W końcu czas powstania książki (1929) to moment refleksji nad tragedią największego konfliktu zbrojnego w historii. Autor nie mógł przewidzieć jakie będą konsekwencje tej wojny. W wersji filmu z 2022 roku mamy wątek polityczny, gdzie ludzie u władzy negocjują warunki zakończenia wojny. Dzięki temu o wiele lepiej rozumiemy co się działo. Nie bez powodu mówi się, że sposób, w jaki zakończono I Wojnę Światową bezpośrednio przyczynił się do wybuchu II-giej. Szkoda tylko, że nie rozwinięto tego wątku dokładniej i nie wymieniono wszystkich okoliczności kapitulacji niemieckiej.
Pierwsza wersja – 1930
Mniej więcej co 45 lat pojawia się nowa adaptacja Na zachodzie bez zmian. Każda z nich różni się, jednak wersja z 1930 jest tą najmocniejszą głównie przez kontekst historyczny. Powstała ona 12 lat po zakończeniu I wojny światowej. Podczas kręcenia filmu brali udział weterani tej wojny, a ich opisy dały nam ten kultowy czarno biały film. To jest przykre, iż ten antywojenny film pojawił się kilka lat przed objęciem władzy przez Hitlera, 9 lat przed drugą wojną światową, dlatego jego siła zawsze będzie wynikała z kontekstu podobnie jak z Dziennikiem Anne Frank – wartość historyczna przekracza wartość merytoryczną.
Zobacz również: Orzeł. Ostatni patrol – recenzja filmu. Niestety nie wyszło
Druga wersja – 1979
W odróżnieniu od poprzednika jest to film telewizyjny. Oznacza to, że zarówno budżet, jak i skala nie są tak duże. Jest to wersja bodajże najmniej charakterystyczna, za to jest najbardziej amerykańska (przypomnę, że bohaterowie są Niemcami). Dostajemy tu wszystko co ckliwe – bohaterstwo, patetyczność, oficer z cygarem wygłaszający przemowy. Nawet dobór kolorów jest dość mdły, przez co tragedia zdarzeń nie jest w żaden sposób podkreślona walorami filmowymi. Ot, zwykły film kręcony w stylu zerowym. Na szczęście nie cierpi na tym historia, która wiernie odtwarza wydarzenia z poprzedniego filmu. Ta produkcja jest najbardziej bezpiecznym filmem ze wszystkich. Nie odrzuca, ani nie zachęca, przy okazji skłania do przemyśleń, lecz brak pomysłu na realizację powoduje, że wypada dość biednie.
Zobacz również: Halloween. Finał – recenzja filmu. O jeden film za daleko…
Podsumowanie
Czy wersja z 2022 jest tą najlepszą? Nie! Czy powinno się ją obejrzeć? Jak najbardziej tak! Przekaz autora wciąż jest zachowany, dodano wiele pięknych krajobrazów, by oglądało się to lepiej oraz (w końcu) mamy historię Niemców z niemiecką obsadą, którą świetnie uzupełnia Daniel Brühl. Nie bez powodu Niemcy wysłali go jako kandydata Oscara. Film spodoba się zwłaszcza fanom filmu 1917 . Z pewnością zyska wielu zwolenników, wpisując się w antywojenne przesłanie. Jest to jedyna wersja tej historii, w której dostajemy sugestie, dlaczego powstała III Rzesza i ten koszmar się powtórzył. Warto poświęcić 2,5h na to dzieło. Nie zastanawiaj się! Oglądaj!
