Choć migracje w pierwszej chwili kojarzą się z wydarzeniami historycznymi, to w rzeczywistości temat ten nigdy nie był bardziej aktualny. Współczesny świat i obecne wydarzenia społeczno-polityczne w coraz większym stopniu zmuszają kolejne grupy osób do szeroko rozumianych migracji – od tych realnych, fizycznych, po te wyobrażeniowe, odbywane tylko w przestrzeni wyobraźni.
Z tego powodu właśnie „Wielkie migracje” stały się tematem tegorocznej, szesnastej już edycji Festiwalu Puls Literatury w Łodzi, organizowanej przez Dom Literatury w Łodzi i tutejszy oddział Stowarzyszenia Pisarzy w dniach 26 listopada–4 grudnia 2022 roku. Trwające dziewięć dni wydarzenie wypełnione było spotkaniami autorskimi, panelami dyskusyjnymi, literackimi konkursami, performance’ami i atrakcjami muzycznymi, goszczącymi wiele uznanych osobistości. Tradycyjnie Festiwal zakończył się wręczeniem prestiżowej Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima.
Zdecydowana większość wydarzeń miała charakter stacjonarny, jednak organizatorzy wykorzystali też możliwości nowych technologii. W niektórych przypadkach goście, którzy nie mogli być na spotkaniach osobiście, łączyli się z prowadzącymi za pomocą cyfrowych narzędzi. Dodatkowo spotkania można było obejrzeć w formie relacji na profilach społecznościowych Domu Literatury. W przypadku „przegapienia” jakiegoś wydarzenia ułatwieniem była natomiast opcja nadrobienia tego w dogodnej dla siebie chwili.
Pierwszy festiwalowy weekend połączony był z odbywającymi się w tym samym czasie łódzkimi Targami Gier i Książki w Hali EXPO. To właśnie tam miała miejsce uroczysta inauguracja tegorocznej edycji Festiwalu, a także pierwsze jego wydarzenie, czyli spotkanie z Maciejem Kaźmierczakiem. Odbyły się też warsztaty z literackiego przekładu z języka angielskiego na polski, prowadzone przez dr. Krzysztofa Majera.
Zobacz również: Uzumaki – poetyka horroru
Uczestnicy Festiwalu mieli możliwość wzięcia udziału w spotkaniach z wieloma uznanymi literatami. Wśród autorów biorących udział w wydarzeniu znaleźli się między innymi Joanna Bator (Ucieczka niedźwiedzicy, Ciemno, prawie noc), Darek Foks (Pocałunek na placu Wolnica, Co robi łączniczka), Wit Szostak (Szczelinami), Piotr Siemion (Bella, ciao, Niskie łąki), Agnieszka Kościańska (Odejdź. Rzecz o polskim rasizmie), Filip Zawada (Weź z nią zatańcz), Anna Matysiak, Grzegorz Wróblewski i Krzysztof Jaworski. Czytelnicy mieli także okazję spotkania się z Łukaszem Barysem (Kości, które nosisz w kieszeni, Jeśli przecięto cię na pół). Na Festiwalu pojawił się on nie tylko w roli gościa, ale także osoby prowadzącej spotkania autorskie.
Zgodnie z hasłem Festiwalu Puls Literatury, w programie pojawił się także cykl spotkań zatytułowany właśnie „Migracje”. W ich trakcie wprost poruszano współczesne problemy społeczne z tego zakresu. O życiu w Szwecji i o jej mieszkańcach opowiadała Wiktoria Michałkiewicz (Kraj nie dla wszystkich. O szwedzkim nacjonalizmie), o swojej ojczyźnie, Angoli, i jej kontrastach w stosunku do świata europejskiego porozmawiała Aaiun Nin (Pęknięte połówki mlecznego słońca). Na festiwalowej „mapie świata” Ewa Winnicka (Greenpoint: Kroniki małej Polski) zaznaczyła Amerykę, potem zrobiła to także Magda Melnyk (Meksyk, moja miłość. Historia Eleny Poniatowskiej). Na spotkaniu z Jarosławem Mikołajewskim (Wielki przypływ) i Witem Szostakiem (Tratwa Odysa. Esej o uchodźcach) czytelnicy wysłuchali z kolei historii o wydarzeniach na Lampedusie. Andrzej Muszyński i Karolina Szymańska opowiedzieli o dramatach, które rozegrały się na granicy polsko-białoruskiej, a Natalia Śniadanko (Porządne papiery arcyksięcia Wilhelma) i Ziemowit Szczerek (Wymyślone miasto Lwów) poruszyli temat Ukrainy, a więc ten najbardziej aktualny i żywo dyskutowany.
Zobacz również: Kącik Mistrza Grozy #2 – Najlepsze opowiadania Stephena Kinga
Ósmy dzień wydarzenia w całości poświęcony był postaci wybitnego literata, Jacka Bierezina. Był to też najbardziej intensywny dzień całego Festiwalu, z największą liczbą zaplanowanych atrakcji. Z tej okazji Dom Literatury odwiedziły takie postacie jak Piotr Gajda, Tomasz Mielcarek, Tomasz Berrached, Michalina Janyszek, Piotr Sobolczyk, Samantha Kitsch, Magda Melnyk, Anna Dwojnych, Sławomir Płatek, Michał Murowaniecki, Marta Ewa Romaneczko, Marcin Mokry, Jakub Pszoniak, Anouk Herman i Jakub Sęczek.
W programie były też wernisaże kilku wystaw. Uczestnicy mogli podziwiać komiksy przesłane na konkursy poświęcone Marii Konopnickiej i Józefowi Mackiewiczowi. Odbyło się także uroczyste otwarcie wystawy 5Z, czyli projektu serii okładek pięciu powieści Janusza A. Zajdla, wykonanych przez Krzysztofa Guzka. Ostatnim z tego typu wydarzeń był wernisaż wystawy Dzieciństwo. Obraz + tekst = sztuka. Znalazły się na niej prace różnych autorów, powiązane ze sobą motywem okresu dzieciństwa. Wystawy te, pomimo zakończenia Festiwalu, wciąż można oglądać w Domu Literatury.
Zobacz również: Cuda wianki – recenzja książki. Koźlaczki nadal w formie!
Tradycyjnie, okres trwania Festiwalu Puls Literatury był czasem ogłaszania wyników licznych konkursów związanych z tematyką literacką. Zaprezentowano zwycięskie prace plastyczne stworzone na potrzeby wspomnianych już konkursów o Konopnickiej i Mackiewiczu, nagrodzono też zwycięzców konkursów poetyckich im. Zbigniewa Dominiaka i im. Witolda Sułkowskiego. W Dniu Jacka Bierezina odbył się konkurs krytycznoliteracki imienia patrona dnia oraz Turniej Jednego Wiersza „O Czekan Jacka Bierezina”.
Najważniejszym punktem programu były jednak wydarzenia związane z przyznaniem Nagrody Literackiej im. Juliana Tuwima. W tym roku nominowano do niej trzech autorów; wśród nich znaleźli się Jerzy Jarniewicz (Mondo Cane, Puste noce), Renata Lis (Ręka Flauberta, Lesbos) oraz Michał Witkowski (Lubiewo, Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej). Każdemu z nich poświęcono osobne spotkanie autorskie w siódmym dniu Festiwalu, czytelnicy mieli więc okazję lepiej poznać sylwetki wyróżnionych twórców.
Ostatecznie konkurs rozstrzygnięto ostatniego dnia wydarzenia, na uroczystej Gali Wręczenia Nagrody na Scenie Monopolis. Statuetkę i 50 000 zł jako wyraz uznania dla całokształtu twórczości otrzymał Jerzy Jarniewicz. Nie krył swojego wzruszenia po otrzymaniu nagrody, podczas krótkiego wystąpienia zadedykował ją osobom transpłciowym i wyraźnie podkreślał swoje łódzkie pochodzenie.
Finałowa Gala zakończyła się jazzowym koncertem zespołu Opla Stasiuk Trzaska, w którego skład wchodzi inny wybitny pisarz – Andrzej Stasiuk. Było to kolejne z muzycznych wydarzeń towarzyszących Festiwalowi, wśród których znalazło się jeszcze Jam session poetyckie w wykonaniu Marka Kądzieli, a także ciekawy koncert duetu Kirszenbaum.
Zobacz również: Monster – docenione, ale niepopularne arcydzieło
Jak widać, podczas Festiwalu Puls Literatury działo się naprawdę wiele, a uczestnicy nie mogli narzekać na nudę. Wydarzenie zgromadziło w progach Domu Literatury ogromne grono uznanych pisarzy, poruszających w swoich utworach istotne i aktualne tematy społeczne. O nich też z chęcią opowiadali czytelnikom podczas licznych spotkań autorskich. Do tego z przyjemnością odpowiadali na ich pytania i podpisywali książki.
Uczestnictwo w Festiwalu było doświadczeniem bardzo ciekawym i z pewnością wzbogacającym – zwłaszcza z mojej perspektywy wolontariuszki, stojącej „za kulisami” wydarzeń. Dodatkowym walorem, zdecydowanie uprzyjemniającym czas spędzony na wydarzeniu, był sam Dom Literatury. Instytucja ta znajduje się w jednej z klimatycznych łódzkich kamienic, zachwycającej architekturą wnętrz w oryginalnym stylu retro. Sama na pewno pojawię się na przyszłych edycjach, do czego zachęcam też wszystkich choć trochę zainteresowanych współczesną literaturą.
